Bądków

Miejscowości o nazwie Bądków w Polsce jest niedużo, dwa i trzy „przymiotnikowe" (tzn. najczęściej z określeniami typu - Stary, Nowy, Duży lub Mały).

Nazwa tego sołectwa jest bardzo stara. Pochodzi od imienia Bądzisław lub Bądzimir - zdrobniale Bądko. Najstarszy znany zapis pochodzi jednak dopiero z początków XVI w. Bathkow, czyli Bendków jest wsią parafii w Modlnej i tamtejszemu plebanowi płacona była dziesięcina. W końcu tegoż wieku właścicielem Bątkowa był Albert Bątkowski herbu Szreniawa (przy okazji możemy zobaczyć jak rodzą się nazwiska).

Najbliższa szkoła parafialna jeszcze w średniowieczu była w Modlnej. Chyba nie najgorsza była to szkoła skoro wśród studentów Akademii Krakowskiej (w l. 1400-1780), a i innych ówczesnych uczelni, tych pochodzących z Bądkowa było wielu. Ponieważ, jak wspomniałem, Bądkowów jest mało a w dawnej diecezji gnieźnieńskiej tylko 2, część tych studentów musi być „nasza". A oto oni: Nicolaus Bartholomei de Bandkow dioc. Gneznensis (czyli Mikołaj syn Bartłomieja) 1480 r. - co prawda jest to przed pierwszą zanotowaną nazwą wsi, ale może to jest właśnie ta pierwsza wzmianka?, Albertus Johannis de Bąthkow dioc. Gnesnensis - 1540 r., Nicolaus Valentini de Bąthkow dioc. Gnesnensis - 1541 r., Martinus Johannis de Betkow dioc. Gnesnensis - 1546 r., Stanislaus Matthiae Zemdala de Bodkow dioc. Gnesnensis, późniejszy kanonik krakowski - 1574 r., wyświęcony jako Stanislaus Matthiae Bątkowski (Bąthkovius, Bąndkovius) w 1592 r., Nicolaus Laurenty de Bądków dioc. Gnesnensis, 1575 r., wyświęcony w 1594 r. jako Nicolaus Laurentii Bonthkowita (Bądkovius, Bondkoviensis), Nicolaus Joannis Wykinskio Bądkouiensis diec. Gnesnensi, 1585 r. i Paulus Stanislai Spinek de Batkow dioc. Gnesnensis, 1591 r.

Dodać jeszcze należy duchownych (wykształconych poza Akademią Krakowską) - Jacobus Martini de Banthkow (Bąthkow, Benthkow) D. Gnes - wyświęcony w 1574 r., Stanislaus Baltassaris Smolinek a Bądków - wikariat w Kurzelowie - wyświęcony w 1599 r., Petrus Petri Bątkowius (de Bądkow, Bątkoviensis) - dominikanin - 1600 r. i Adam Alberti Suwarkowicz a Bądków (Bątkowius) - wyświęcony w 1614 r.

Szanowni PT. Czytelnicy. Naprawdę święcie wierzę, że przynamniej kilku z nich to bądkowianie.

Wróćmy jednak do właścicieli. Następnych znamy dopiero z końca XVIII w., kiedy to Franciszek Mączyński sprzedał Bądków Onufremu Wilkanowskiemu, „staroście zgierskiemu". Tutaj drobna uwaga. Już drugi raz piszę „starosta zgierski" w cudzysłowie. Mowa oczywiście o tzw. tenucie lub dzierżawie zgierskiej, powstałej w XVII w. Jej właścicieli, a były to nadania królewskie, grzecznościowo nazywano „starostami", a samą dzierżawę „starostwem".

W rękach tej rodziny Bądków był do połowy XIX w., kiedy to nabyli go Kołaczkowscy. Na początku wieku XX część majątku pozostaje w rękach rodziny Kołaczkowskich, natomiast część nabywa rodzina Eckardtów i Szaniawskich. W „Księdze Adresowej Polski z 1929 r." wymieniony jest jako właściciel ziemski w Bądkowie Eckardt Henr., posiadający 115 ha. W latach dwudziestych rozpoczęto parcelację (dobra były zadłużone). Reszta majątku przeszła na Skarb Państwa.

Obecny dwór wzniesiono ok. 1914 r. dla Wacława Kołaczkowskiego. Dziś nawet nie wiadomo, czy siedziba dzisiejszych zabudowań pokrywa się z lokalizacją dawnego dworu.

Być może świadkiem starej siedziby jest oddalony od dzisiejszego budynku park, a w zasadzie to co z niego pozostało.

Wieś (podobnie jak większość wsi zgierskiej gminy) leży na pograniczu Niziny Mazowieckiej i Wielkopolskiej w Pasie lub Krainie Wielkich Dolin.

W skład sołectwa, do niedawna wchodziła oprócz Bądkowa, część (przysiółek) o nazwie Bądków Kolonia. Ten dodatek świadczył najprawdopodobniej o wspomnianej parcelacji. Na terenach obu wsi notowane są następujące nazwy fizjograficzne: Bądkowski Lasek - las, Czerniawka - rzeka oraz pola: Ku Kotowicom, Nad Stawami, Pieńki, Szerokie, Trzciniec i Zatoki.

Na najstarszej mapie topograficznej tego obszaru Bendkow to niewielka polana pomiędzy rzeczką Czarnówka a bezimienną strugą.

W roku 1827 Bądków leżał w woj. mazowieckim, obwodzie łęczyckim, powiecie zgierskim i w parafii Modlna. Liczył 11 domów i 84 mieszkańców. Na kolejnych mapach z XIX w. widać spustoszenie, jakie przemysł uczynił z lasami (nie tylko w okolicy Bądkowa). Jeżeli jeszcze na tzw. Mapie Kwatermistrzostwa z lat 1822-1845 Bądków to polana leśna, to już rosyjska mapa z lat 70. XIX w. wykazuje stan zalesienia prawie obecny.

W końcu XIX w. Bądków, w gminie Rogóźno i powiecie łęczyckim liczył obszaru 545 mórg i miał 24 domy. Znajdowała się tu nowo założona przędzalnia wełny. Przędzalnia ta powstała w budynku miejscowego młyna wodnego. Później przędzalnia została zmieniona na szarpalnię szmat. W 1929 r. jej właścicielem był wspomniany H. Eckardt, podobnie zresztą jak młyna wodnego. Zmieniały się budynki i ich przeznaczenie. Po 1945 r. pozostał już tylko młyn. O dalszych jego losach mogliby najlepiej opowiedzieć mieszkańcy najbliższej okolicy. Bardziej zainteresowanych odsyłam do literatury.

W 1929 r. sklep spożywczy w Bądkowie posiadał P. Palmowski.

Zabytkiem w 1988 r. był jeszcze drewniany dom nr 1, wtedy własność p. Jana Świderskiego, zbudowany pod koniec XIX w.

Z książki Macieja Wierzbowskiego Korzenie Gminy Zgierz
przepisali uczniowie klasy V 9 stycznia 2005r. na godzinie wychowawczej.