Jak dowodzą fakty, ochotnicze straże pożarne na wsiach pełniły wielorakie społeczne funkcje (zadania): ochronę mienia mieszkańców wsi, uświadamianie zagrożeń, jakie niesie niekontrolowany ogień oraz rolę wychowawczą i kulturotwórczą. Tak też było i w Szczawinie. Już w latach 30. XX wieku strażacy dokonywali spisów w okolicznych wsiach, sprawdzali stan bezpieczeństwa w zagrodach chłopskich czy współorganizowali lokalne zabawy i wieczorki. Strażacy również czynnie uczestniczyli w życiu parafialnym, biorąc udział w procesjach na Boże Ciało, wielkanocnych czuwaniach przy Grobie Chrystusa czy innych uroczystościach kościelnych, w tym odpustowych.

Mocną stroną działalności OSP w Szczawinie było kultywowanie strażackich tradycji, dbanie o stan, wygląd i wyposażenie strażnic. Z okazji pięćdziesięciolecia straży w Szczawinie zorganizowano wielki festyn i przegląd strażacki. Do Szczawina zjechały również inne jednostki OSP. Wszystkie większe uroczystości lokalne - dożynki, święta parafialne czy festyny miały swój finał przy strażnicy. To, że na początku były ciężkie warunki lokalowe, a wsparcia władz nie było, nie zrażało mieszkańców Szczawinia, którzy licznie gromadzili się wokół swojej strażnicy na wielu uroczystościach.

W Szczawinie już na początku lat 70. powstaje jedna z trzech w powiecie łódzkim Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza (najpierw chłopięca, później koedukacyjna). Jak widać, była taka potrzeba, ale i determinacja strażaków, by podjąć działania dające szansę młodym na wsi. Ówczesny Zarząd OSP w Szczawinie pomagał umundurować przyszłych strażaków, dopłacał do ich wyjazdu na obozy drużyn młodzieżowych oraz udostępniał strażnice, aby mogli się spotykać i bawić. Cechą charakterystyczną wspólnoty szczawińskiej była zawsze duża aktywność mieszkańców - strażaków, członkiń Koła Gospodyń Wiejskich w Szczawinie, nauczycieli ze szkoły podstawowej i gimnazjum, młodzieży z LZS oraz wielu niezrzeszonych, ale zawsze gotowych do współpracy. Dzięki temu w Szczawinie możliwe były do zorganizowania wielkie festyny, pikniki i widowiska. W ostatnich latach można wyróżnić chociażby kolejne rocznice istnienia OSP w Szczawinie, wielkie widowiska w ramach obchodów VII wieków Szczawina, zjazd absolwentów Szkoły Podstawowej w Szczawinie, ROL-SHOW - pokaz maszyn i urządzeń rolniczych i inne. W każdej z tych uroczystości środowiskowych oraz parafialnych brała udział szczawińska straż. To dowód zainteresowania członków OSP całym spektrum problemów swojego środowiska.

Każda grupa ma swoich przywódców. W straży są również liderzy, którzy na dobre i złe utożsamiają się i poświęcają pracy społecznej. W Szczawinie również takich przykładów nie brakowało, począwszy od okresu międzywojennego, a skończywszy na chwili obecnej. Dobrymi - choć nie jedynymi - przykładami ludzi, którym OSP w Szczawinie wiele zawdzięcza, byli jej prezesi, naczelnicy, szeregowi druhowie, ale i „cywile", którzy byli razem ze strażakami. Wśród wielu osób związanych ze szczawińską strażą ogniową należałoby wspomnieć przynajmniej kilkadziesiąt nazwisk. Wspomnę jedynie o Józefie Królikowskim - naszym przedwojennym wójcie, prezesach Władysławie Ślawskim i Henryku Kacprzaku, wieloletnim naczelniku OSP Kazimierzu Jędrzejczaku czy szczawińskim sołtysie Józefie Olczaku.

O tym, że aktywność środowiska szczawińskiego była duża, świadczy również fakt powstania przy OSP w Szczawinie orkiestry dętej. Jej założycielem i pierwszym dyrygentem był Tadeusz Domżal, który również w Szkole Podstawowej w Szczawinie prowadził młodzieżowy zespół muzyczny. Pomoc ówczesnych władz Gimny Zgierz przyczyniła się do wykreowania, nie tylko w środowisku szczawińskim, postaci strażaka jako społecznika z duszą artysty. Dziś w tej jedynej w gminie orkiestrze dętej gra już nawet drugie pokolenie. Rodziny Królikowskich, Jędrzejczaków, Ślawskich znane są z tego, że w orkiestrze grali ojcowie i ich dzieci. Jak ważną rolę spełnia orkiestra dęta w naszym środowisku widać na uroczystościach dożynkowych w gminie oraz obchodach świąt kościelnych w parafii szczawińskiej. Obecnie kierowana przez Józefa Królikowskiego orkiestra uczestniczy również w wielu uroczystościach i przeglądach poza granicami gminy. Za artystyczny repertuar i jakość wykonania utworów odpowiada Andrzej Jędrzejczak. Mówiąc o Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczawinie należy pamiętać, że posiada ona własną nową i nowoczesną strażnicę, w której odbywają się uroczystości środowiskowe, rodzinne i kościelne. Strażnica ma dobrze wyposażoną kuchnię z pełnym zapleczem gastronomicznym, szatnię i sanitariaty, dużą widowiskową ogrzewaną salę oraz niezależne dwa garaże z wozem bojowym i własnym autobusem.

Strażnica to miejsce, w którym może toczyć się życie kulturalne Szczawina. I tak też było na przestrzeni dziesięcioleci. Występował tu bardzo dawno temu zespół „Wesołego Autobusu", a całkiem niedawno śpiewali tu artyści scen telewizyjnych. O wizerunek tego miejsca oraz wynik finansowy całej jednostki dba zarząd na czele z prezesem Henrykiem Jędrzejczakiem i naczelnikiem Janem Jędrzejczakiem.

Patrząc już z perspektywy blisko 90. lat można zauważyć, że OSP w Szczawinie to jednostka o bogatej historii i ciekawych ludziach, którzy ją tworzyli i wspierali. Tak jak być może kontrowersyjne są zdania na temat roli i sukcesów szczawińskiej straży, tak jednoznaczne jest stwierdzenie, że jej dorobek materialny i potencjał społeczny jest niepodważalny. Za swoje osiągnięcia wyróżniana była wielokrotnie, choć najlepszym certyfikatem jej ważności jest obecność ogromnej rzeszy młodych i starszych mieszkańców okolicznych wsi na każdej organizowanej przez straż uroczystości.